Harderwijk: twitch Kleine Topper eindigt in grote flopper

Hij was er op uit om een Oeverpieper te vinden, de reden waarom Roel Schwartz op 27 januari naar de Lorentzhaven bij Harderwijk toog. Hier trof hij geen Oeverpieper. Wel vond hij een, vergeleken met omringende Kuifeenden, enigszins afwijkende eend die wel alarmbellen af lieten gaan, alleen op dat moment kon hij er geen zekere naam aan plakken. Het meest had hij nog van een Topper weg. Niet geheel zeker van de determinatie voerde hij die middag de waarneming in als een mogelijke Topper, en voegde er enkele foto's bij. Ditmaal gingen bij Robert keizer, die de foto's onder ogen kreeg, de alarmbellen af, en hij plaatst een alert op de Gelderse whatsapp groep met de suggestie 'is dit geen Kleine Topper?' 

Kleine Topper, adulte ♂, Lorentzhaven, Harderwijk 29 januari 2015,
foto Lubbert Spaansen (bron: Waarneming.nl)

Deze foto's lijken inderdaad sterk te wijzen op een adulte man Kleine Topper en de determinatie komt al snel rond als de volgende ochtend deze voor Nederland zeer zeldzame eend op dezelfde plek wordt terug gevonden: indien aanvaard door de zeldzaamhedencommissie, -wat gezien de foto's wel gaat lukken- is dit een nieuwe soort voor Gelderland! Al enige tijd verblijven er minimaal twee Kleine Toppers op het Veluwemeer langs de Harderbosweg in Flevoland, vrijwel recht tegenover de Lorentzhaven. Het zou slechts een kwestie van wachten zijn, zo dachten velen. En die gedachte bleek een gegronde! Helaas was ik om diverse redenen niet in staat om de volgende dag ook deze supersoort te twitchen, en pas gisteravond bood de mogelijkheid zich aan met de vraag door m'n vader of ik die kant op wou. Dat was niet aan dovemansoren gericht! En terwijl hij in zijn fotoclub rondvraagt of er mensen mee willen, zocht ik de route uit en nam contact op met Lubbert Spaansen, een vogelaar uit Harderwijk waarmee ik diverse keren al contact had gehad.  

Tot zeker gisteren leek de Kleine Topper nog aanwezig, en aangezien Lubbert goed op de hoogte is over waar je het beste kunt gaan kijken en zo bij de Lorentzhaven, was hij de aangewezen persoon voor nadere informatie. Na een paar berichten over en weer bood hij zelfs aan om vanochtend ook te verschijnen voor aanwijzingen en hulp bij het zoeken. Iets na tienen vertrekken we richting Harderwijk, m'n pa, twee leden van zijn club, Ben en Corrie, en ik, waar om half elf pa de auto langs de Daltonstraat parkeert. Vanaf een uitkijkpunt hier werd de Kleine Topper sinds zijn ontdekking telkens gezien. Vlak voor we vertrokken checkte ik thuis snel even Dutch Birding.nl en Waarneming.nl of de topper misschien al was gezien. Met een grote lach kon ik melden dat hij ook vanochtend al weer bij het kijkpunt was gemeld. Dat kon niet verkeerd gaan! Onderweg bericht ik zoals afgesproken Lubbert hoe laat we ongeveer in Harderwijk zullen arriveren

Bij het uitkijkpunt zie ik tijdens het aanrijden al enkele vogelaars staan. Terwijl de rest zich nog rustig in de laarzen hijst loop ik al richting de schakelkast waar ik moet zijn. Na verschillende keren al mail en berichten met elkaar gewisseld te hebben maak ik nu in het veld kennis met Lubbert. Ook de anderen blijken van naam bekende 'locals', Timon van den Heuvel en Bert Geelmuiden. Tot grote mijn verbazing hebben zij de Kleine Topper nog niet gezien! Wél vonden ze een hybride Kuifeend x Tafeleend, die achter in de grote groep Kuif- en Tafeleenden met z'n kop in de veren een tukkie doet, en ze zetten hem voor me in beeld. Ja, dat is duidelijk géén Kleine Topper, met die enorme knobbel op z'n achterhoofd. Bij de Kleine Topper is dit slechts een klein subtiel puntje. Ik hoop dat de échte er ook nog ronddobbert. Mijn ervaring is dat in zo'n grote groep het met geluk soms snel, maar váák een hele tijd kan duren voor je vind wat je zoekt, en begin met m'n eigen telescoop de grote zwartwitte plakkaat aan eenden voor me af te scannen. Meerdere keren kijk ik zeer langzaam en zo secuur mogelijk heen en weer de groep af. De enige die zich er telkens snel uit laat pikken is de hybride. 

Daarnaast verschijnen er enkele vrouwtjes Topper en een enkele Tafeleend of Grote Zaagbek in de kijker. Op aanwijzen van Lubbert pik ik midden op het Veluwemeer de Parelduiker er uit, welke hij gisteren met Alex Bos terugvond. Zekers óók een leuke regiosoort, alleen nú zwemt hij echter nog in het Flevodeel van het meer. Door de afwijkende snavelvorm, in plaats van recht buigt bij deze de lange snavel licht omlaag. Hierdoor werd de duiker herkend als het exemplaar welke in december 2014 bij het Overijsselse dorp Welsum op een plas langs de IJssel bivakkeerde. Timon en Bert gaan ondertussen verder, en eigenlijk had ik voor aanvang van de excursie bedacht ook nog andere plekken langs de Randmeren te gaan bezoeken. De Kleine Topper staat echter zo hoog op mijn verlanglijst, dat ik graag wil blijven om verder te zoeken, je weet maar nooit. Ik vraag m'n vader of zij zich als 'natuurfotografen' op deze plek weten te vermaken en dat blijkt totaal geen probleem te zijn. Dat komt wel goed zegt hij, waarna ze al fotograferend langs de rietkraag de verte in verdwijnen. Rond kwart over twaalf komt Alex Bos aanrijden. Hij is de Maasvlakte afgeregend, en omdat de Kleine Topper ook nieuw voor Gelderland voor hem is, en een lange zoekactie gisteren niets opleverde, komt hij vanmiddag weer een poging wagen. 

Op Dutch Bird Alert verschijnt het bericht dat ook Toy Janssen vanochtend de Kleine Topper heeft gezien. Misschien dat hij meer informatie kan verschaffen over de plek waar hij 'm precies had, en ik stuur hem een bericht. Ook verschijnen er op waarneming.nl nu meerdere waarnemingen van mensen die 'm gezien zouden hebben. Echter allemaal voordat Lubbert arriveerde, vlák er voor zelfs. Helaas is bij geen van allen een foto of extra informatie toegevoegd die ons zou duidelijkheid kunnen geven over wat is gezien. Tegen half één wippen Erik Ernens en Mark Gal kort langs. om na het binnenhalen van de Parelduiker en het bekijken van de hybride weer te vertrekken. Bij Lubbert, Alex en mij dringt zich steeds hardnekkiger de gedachte op dat de waarnemingen van vanochtend berusten op de man hybride. Er hebben zich geen noemenswaardige verplaatsingen voorgedaan en de enige kandidaat die wij na uren scannen telkens weer aantreffen is de look-a-like. Alex blijft op de uitkijk staan, Lubbert en ik lopen over een paadje tussen struiken en bedrijven door noordwaarts, zodat we een blik kunnen werpen op wat er eventueel om de hoek nog aan eenden ligt, en waar we vanaf de uitkijk geen zicht op hebben.

Via een korte sluipdoor komen we terecht achter een rietkraagje. Er tussen door kan ik net om de hoek kijken waar echter alleen een groepje van hooguit zo'n dertig Kuifeenden ligt. Vlak langs de kant zwemmen tientallen Wintertalingen, Krak-, Wilde en Slobeenden. Na enige tijd komt ook Alex aangelopen, die vraagt of we de Parelduiker hebben gezien, wat we moeten ontkennen. Hij zou vlak voor ons moeten zitten, en al snel blijkt Alex goed te zitten: de duiker dobbert rustig voor ons langs, af en toe duikend, waarbij dan wel weer grote afstanden onder water worden afgelegd. Hij is dan ook al weer van ons af aan het zwemmen als ik er nog een paar plaatjes uit weet te persen.             

Naast de duiker is een IJsvogel die als een blauwe schicht vlak voor ons langs schoot het hoogtepunt in het half uur spieden vanachter de rietkraag. Ook vanaf hier geen Kleine Topper, zodat we kletsend langzaam terug slenteren naar het uitkijkpunt. Hier zijn inmiddels meerdere vogelaars gearriveerd waaronder Wim Wiegant. De Parelduiker is passé en ligt al weer ver weg op het Veluwemeer, zo te zien op koers richting de Harderhaven aan de Flevozijde.  

M'n vader en clubgenoten lijken zich nog steeds te vermaken, al geruime tijd zijn zij aan het fotograferen langs de rietkraag die vanaf het uitkijkpunt naar de Lorentzhaven loopt. Tegen twee uur vind ik het echter welletjes, en acht de kans eigenlijk nihil dat we de Kleine Topper er uit zullen peuteren. Die is gewoon weg. Ook denk ik nu dat de eerdere waarnemingen vanochtend óók de hybride zullen betreffen. M'n vader wijst me op een vogel die hij in een hoogspanningsmast ziet zitten. Het blijkt een aardig natte Slechtvalk te zijn, waarschijnlijk net door één of andere wolkbreuk getroffen. Al snel zullen ook wij nat worden, eerste druppels komen naar beneden zetten. Vanochtend ben ik door m'n rug gegaan, en het lange staan begint zich nu met flinke pijnscheuten te wreken: bij elke buiging steekt het door m'n onderrug. We besluiten ergens in Harderwijk eerst een uitsmijtertje naar binnen te gaan werken, om daarna langzaam weer richting Twente af te zakken. 

's Avonds plaats ik als admin van Waarneming.nl bij de waarnemingen van de Kleine Topper vandaag de vraag of men misschien foto's heeft, of een beschrijving kan toevoegen. Langzaam wordt duidelijk dat zowel 31 januari als 1 februari géén Kleine Topper is gezien, maar de negen waarnemers zich in de luren hebben laten leggen door de hybride Kuif x Tafeleend. Hieronder de Kleine Topper en de hybride van de Lorentzhaven in dezelfde slaaphouding, beide foto's door Lubbert Spaansen (bron: waarneming.nl)

Kleine Topper, Lorentzhaven, 30-1-2015

Kleine Topper 

met een miniem puntje op het achterhoofd. 

een duidelijk wit-zwart 'gemarmerde' rug, waarbij het 'marmer' wat overloopt op de witte flank. 

De kopkleur lijkt zwart, onder bepaalde lichtinval wordt een donkergroene zweem zichtbaar.

KuifeendxTafeleend, Lorentzhaven, 5-2-2015

hybride Kuif x Tafeleend
kuif grof gepunt

rug egaal grijs. Rug en flank zijn duidelijk gescheiden.

De kop is zwart, onder bepaalde lichtinvallshoek wordt een rode zweem zichtbaar